“Kayıtlı Değer Yaklaşımı” isminden de anlaşılacağı üzere işletmenin muhasebe kayıtlarının dikkate alınarak, sahip olduğu varlıkların ve yükümlülüklerine ilişkin elde etme maliyetlerinin şirket değerlemesinde temel alındığı bir yöntemdir. Bu değerleme yönteminde aşağıdaki yaklaşımlar kullanılmakla birlikte en çok tercih edilen “Düzeltilmiş Net Aktif Değeri” yaklaşımını inceleyerek örnek olayı bu yönteme göre çözümleyeceğim. Ayrıca “Defter Değeri” kavramına da biraz değineceğim.
- Defter değeri
- Tasfiye Değeri
- Yenileme Değeri
- İşleyen Teşebbüs Değeri
- Alternatif Gelir Değeri
- Düzeltilmiş Net Aktif Değeri
Düzeltilmiş Net Aktif Değeri Yöntemine Göre Şirket Değeri’nin Belirlenmesi
“Defter Değeri, özellikle muhasebe uygulamaları açısından işletmenin sahip olduğu bir varlığın muhasebe defterlerinde kayıtlı bulunan değerini ifade etmektedir.” Bu hesaplamada aktif değerler, defterlerde kayıtlı değerleriyle dikkate alındığından zaman içinde değerlemede meydana gelen değişiklikler göz önüne alınmış değildir. Başka bir deyişle söz konusu varlıkların kayıtlı değerleri piyasa değerlerinden farklılık arz eder. Bu nedenle, bu hesaplama yöntemi ile bulunan değerler bir bakıma güncellenmek suretiyle Düzeltilmiş Net Aktif Değer’e ulaşılmaktadır. “Net aktif değerlemesi yaklaşımı, bir alıcının bir işletmeyi almak için ödeyeceği paranın en az o işletmenin bütün varlıklarının belli bir tarihte nakite çevrilmesiyle elde edilecek miktara veya varlıkların yenileme değerine eşit olacağı varsayımına dayanmaktadır.” Bu değerleme yöntemi şirket için baz değer oluşturur, aynı zamanda şirketin tasfiye değeridir. Ayrıca belirli alanlarda faaliyet gösteren şirketler için gerçekçi bir hisse değeri hesaplama yöntemi olabilir(örneğin gayrimenkul yatırım ortaklıkları). Şirket aktiflerine endeksli bir değerle yöntemi olduğundan tasfiyesi yapılacak olan, çok aktif sayılmayan işletmelerin değerlemesinde kullanılabilir. Zira bu yöntem şerefiye değerini içermez. Bir şirketin değerinin sadece aktiflerinin kıymetine bağlı olacağı varsayımı her zaman gerçekçi değildir. Aslında başarılı şirketler defter değerinin çok üstünde bir piyasa değerine ulaşabilmiş şirketlerdir. Bu yüzden değerlemesi yapılacak şirketin irdelenmesi seçilecek değerleme yöntemi ile yakından ilgilidir. Öte yandan muhasebe kayıtlarının dayanağı olan elde etme maliyeti söz konusu varlığın doğru değerini doğru yansıtmıyor olabilir.
Aşağıda bir örnek olay üzerinden Düzeltilmiş Net Aktif Değeri Yöntemine (DNAD) göre şirket değerine ulaşmaya çalışacağız. Modelimizde kullanmak üzere borsada işlem gören firmalardan Akenerji Elektrik Üretim A.Ş.’nin 2009 yılı finansal tablolarını örnek olarak aldım. Yani bir anlamda Akenerji Elektrik Üretim A.Ş.’nin DNAD yöntemine göre şirket değerini belirleyeceğiz. Aşağıdaki linkten Akenerji Elektrik Üretim A.Ş.’nin 31.12.2009 tarihli bilançosuna ve dipnotlarına ulaşabilirsiniz.(http://goo.gl/zHxiC)
| Dönen Varlıklar | 355.375.851 |
| Duran Varlıklar | 1.145.494.184 |
| Toplam Aktifler | 1.500.870.035 |
| Kısa Vadeli Borçlar | 416.774.387 |
| Uzun Vadeli Borçlar | 365.244.225 |
| Toplam Borçlar | 416.774.387 |
| Defter Değeri | 782.018.612 |
Yukarıdaki tablodan görüldüğü üzere şirketin defter değeri toplam 782.018.612 TL’ye tekabül etmektedir. Bu esasında şirketin özkaynaklarına eşit olmaktadır. Başka bir deyişle şirketin defter değeri şirketin öz kaynaklarını ifade etmektedir.
| Defter Değeri | 782.018.612 |
| Arazi ve Arsalar (-) | (7.076.740) |
| Yer altı ve Yer Üstü Düzenleri (-) | (8.729.925) |
| Binalar (-) | (3.178.243) |
| Makine Ve Teçhizatlar (-) | (130.275.384) |
| Taşıtlar (-) | (195.663) |
| Demirbaşlar (-) | (2.102.537) |
| Yapılmakta Olan Yatırımlar (-) | (622.109.638) |
| Maddi Olmayan Duran Varlıklar | (43.696.186) |
| İştirakler (-) | 0,00 |
| -35.345.704 | |
| Arazi ve Arsalar (+) | 7.076.740 |
| Yer altı ve Yer Üstü Düzenleri (+) | 10.000.000 |
| Binalar (+) | 7.000.000 |
| Makine Ve Teçhizatlar (+) | 50.000.000 |
| Taşıtlar (+) | 150.000 |
| Demirbaşlar (+) | 1.100.000 |
| Maddi Olm. Dur. Varlılar | 10.000.000 |
| Yapılmakta Olan Yatırımlar (+) | 722.000.000 |
| İştirakler(+) | 0,00 |
| Düzeltilmiş Net Aktif Değeri | 771.981.036 |
Yukarıda da ifade ettiğim üzere gerçeğe yakın bir değer ulaşabilmek için şirketin “Düzeltilmiş Net Aktif Değerini” hesaplamamız gerekmektedir. Buna göre şirket defter değerinden maddi duran varlıklar, mali duran varlıklar, iştirakler ve bağlı ortaklıkların net tarihi maliyetlerini ( net kayıtlı değerleri) çıkartıp söz konusu kıymetlerin piyasa değerlerini ilave etmeliyiz. Bu piyasa değerleri ise ekspertiz raporlarına dayandırılmalıdır. Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere şirket aktiflerinden önce gayri menkuller ile iştiraklerin defter değeri düşülmüş daha sonra bu kıymetlerin ekspertiz raporlarına dayanan gerçek piyasa değerleri çıkan sonuca eklenerek şirketin Düzeltilmiş Net Aktif Değeri 771.981.036 TL olarak bulunmuştur. Bu aynı zamanda şirket değerini ifade etmektedir.
Kaynaklar;
1) Defter Değerinin Hesaplanması (İstanbul YMM Odası)
2) Şirketlerin Değerleri Nasıl Belirlenir? Avukat, YMM Zeki GÜNDÜZ, PWC
3) Şirket Değerleme Yöntemleri (Ernst &Young )
kaynak : aslanhuseyin.com
